برای آماده سازی سطحی از دو روش مکانیکی و شیمیایی استفاده می شود. آماده سازی مکانیکی خود به چندین روش از جمله تمیز کاری پاششی با مواد ساینده یا بلاستینگ (Blast Cleaning)، تمیزکاری با ابزار دستی یا برقی و جت آب انجام می گیرد. برای آماده سازی شیمیایی نیز از چندین روش مثل اسیدشویی، شستشو با انواع حلال، چربی زدایی با شوینده های قلیایی و تمیزکاری با شعله استفاده می شود.

از میان این روش ها، در کاربردهای معمول صنعتی بیشتر از روش تمیزکاری پاششی با مواد ساینده یا بلاستینگ استفاده می شود. لذا درجه ی آماده سازی و تمیزکاری سطح با بلاستینگ، موضوع این نوشته است. البته بد نیست قبل از ادامه ی این مطلب، به نکته ی مهمی اشاره شود و یک جدولی هم مورد توجه قرار بگیرد.

مقدار تمیزی سطح به دلیل افزایش تعداد نقاط فعال فلزی برای واکنش های قطبی و شیمیایی سطح با رنگ از اهمیت زیادی در اجرای سیستم های پوششی برخوردار است. به منظور ارزیابی چشمی تمیزکاری سطح قبل از اجرای رنگ، استانداردهای مختلف، آماده سازی و تمیزکاری سطح با روش های مختلف مکانیکی و شیمیایی را درجه بندی و تعریف نموده اند. کاربر بر اساس این تعاریف و مقایسه ی چشمی سطح تمیز شده با تصاویر مرجع و شاخص، می تواند درجه تمیزکاری سطح را تعیین نماید.

از متداول ترین درجه بندی های تمیزکاری سطح، درجات ارایه شده در استاندارد سوئدی SIS 055900 است. این استاندارد سوئدی توسط انجمن تست و مواد آمریکا (ASTM)، انجمن رنگ سازه های فولادی آمریکا (SSPC)، سازمان های استاندارد دانمارک، استرالیا و چکسلواکی(سابق) و کمیته اروپایی رنگ و رنگ آمیزی مورد حمایت و استفاده قرار گرفته بود. در حال حاضر، با ادغام استانداردها و منسوخ شدن SIS 055900، این درجه بندی مبنای درجه بندی آماده سازی و تمیزکاری سطوح فولادی در استاندارد ISO 8501 قرار گرفته است. از درجات استاندارد دیگر می توان به درجه بندی آماده سازی سطح در استاندارد SSPC (انجمن پوشش های حفاظتی) و استاندارد NACE (انجمن ملی مهندسین خوردگی) اشاره نمود درجات معرفی شده در این استانداردها را می توان بر هم منطبق نمود که این انطباق در جدول زیر نشان داده شده است.

در صنعت کشورمان، درجات تمیزکاری معرفی شده در SIS 055900 و ISO 8501 یعنی Sa2.5 ،Sa2 ،Sa1 و Sa3 شناخته شده تر و کاربردی تر است. به همین دلیل، در این نوشته، به معرفی، تعریف و تصاویر آن ها می پردازیم:

Sa1: تمیز کردن به صورت شن پاشی خفیف

وقتی سطح آماده شده با این درجه تمیزی بدون بزرگنمایی دیده شود، باید عاری از روغن، گریس، مواد خارجی، غبار، رسوب و زنگ غیر چسبنده و یا با چسبندگی کم باشد.

Sa2: تمیز کردن به صورت شن پاشی کامل (در بعضی منابع شن پاشی عمیق استفاده شده است)

وقتی سطح آماده شده با این درجه تمیزی بدون بزرگنمایی دیده شود، باید عاری از روغن، گریس، مواد خارجی، غبار، رسوب و زنگ غیر چسبنده باشد. هر گونه آلاینده­ ی­ باقیمانده باید به شدت به سطح چسبیده باشد که از روی آن جدا نشود. در این درجه تمیزی بیشتر مواقع درون منافذ عمیق پاک نشده اند.

½Sa2 : تمیز کردن به صورت شن پاشی بسیار کامل (در بعضی منابع شن پاشی عمیق تر استفاده شده است)

وقتی سطح آماده شده با این درجه تمیزی بدون بزرگنمایی دیده شود، هیچ گونه آثار روغن، گریس، غبار، رسوب و زنگ در آن دیده نمی شود و فقط آلودگی هایی اندک درون منافذ عمیق و شکاف ها به چشم می خورند. هر گونه اثر به جا مانده از آلاینده ها فقط به صورت لکه های خفیفی به شکل خال ها و نوارها به نظر خواهد آمد.

Sa3: تمیزکردن با شن پاشی تا نمایان شدن سطح فولاد

بدون بزرگنمایی هیچ اثری از آلاینده ها در سطح نیست و برق فلزی به صورت درخشان دیده می شود. این سطح تمیز شده دارای رنگ یکنواخت و کاملاً متالیک است.