صفر تا صد آشنایی با رنگ‌های صنعتی

در بیانی ساده می‌توان گفت که رنگ صنعتی ماده‌ای است که در اشکال متنوعی مانند خمیر، پودر و مایع در دسترس است. این ماده را با فرآیندی مناسب بر روی سطوح اعمال می‌کنند. رنگ صنعتی پس از پخته شدن به یک فیلم چسبنده جامد با حالتی پلاستیکی تبدیل می‌شود و اثر حفاظتی دارد. رنگ‌های صنعتی باعث مقاومت مواردی مانند لوله‌های زیربنایی تا ماشین‌آلات، کف و سطوح شده و از آن‌ها محافظت می‌کنند. نکات عنوان شده در این مطلب جهت آشنایی صفر تا صد با رنگ‌های صنعتی جمع‌آوری شده‌اند.

کاربرد محافظتی رنگ صنعتی

پیش‌تر اشاره کردیم که رنگ صنعتی از قطعات و سطوح تحت پوشش خود در برابر خوردگی محافظت می‌کند. حال کاربردهای محافظتی بیشتری از رنگ صنعتی را بررسی می‌کنیم.

• محافظت از قطعات در برابر سایش سنگین، آسیب ناشی از ضربه فیزیکی، رطوبت و حرارت بالا
• ابجاد سطوح نچسب و بدون لغزش بر روی کف، دسته‌ها و سطوح ماشین‌کاری
• دفع چربی و خاک آلودگی  به وسیله ایجاد سطوح متراکم

دسته‌بندی کلی رنگ‌های صنعتی

رنگ‌های صنعتی در دو دسته پودری و مایع تولید می‌شوند. در این قسمت مزایا و معایب هرکدام از این رنگ‌ها را بیان کرده و در ادامه به ارائه توضیحات تکمیلی درباره رنگ‌های مایع می‌پردازیم. علت این است که رنگ‌های مایع کاربرد بسیار بیشتری نسبت به رنگ‌های پودری دارند.

رنگ صنعتی پودری

یکی از زیرمجموعه‌های رنگ صنعتی، رنگ پودری است. این محصول یک رنگ الکترواستاتیک یا کوره ای به شمار می‌آید. نام این رنگ نشان دهنده این است که محصول یاد شده حالت جامد و پودری دارد.  

مزایای رنگ پودری

• رنگ صنعتی پودری کمتر از نوع مایع به حلال نیاز دارد.
• پس از خشک شدن رنگ پودری ضخامت باقی مانده از آن بیش از ضخامت باقی مانده از رنگ مایع است.
• این محصول مشکلات ناشی از چکه و افتادگی را ندارد.
• باقی مانده رنگ‌های پودری را می‌توان در اسپری نگهداری کرد که باعث می شود بازدهی این رنگ بالا باشد.
• ثبات طولانی ‌مدت‌تری دارد و قابل ذخیره‌سازی است.

معایب رنگ‌های پودری

• استفاده از آن نیازمند تجهیزات مخصوص است و سطح باید رسانا باشد تا ذرات رنگ باردار را بپذیرد.
• تمام پوشش‌های پودری باید مرحله پخت در کوره را طی بکنند.
• رنگ‌های پودری قابلیت ترکیب با یکدیگر را ندارند.

رنگ صنعتی مایع

رنگ‌های مایع بسیار پرکاربرد تر از رنگ‌های پودری هستند. این رنگ‌ها همانطور که از نامشان پیداست برخلاف رنگ‌های پودری مایع هستند. این محصول طیف گسترده‌تری از رنگ‌ها را در بر می‌گیرد.

مزایای رنگ های مایع

• یکی از مزایای اقتصادی رنگ های مایع این است که می‌توان آن را در ضخامت‌های پایین نیز استفاده کرد.
• رنگ مایع را می توان با استفاده از روش‌های مختلفی خشک کرد.
• طیف وسیعی از سطوح با رنگ مایع قابل پوشش هستند.
• رنگ‌های مایع را می توان با هم ترکیب کرد و تنوع بسیار زیادی از رنگ‌ها را با آن ساخت.

معایب رنگ های مایع

• برای دریافت بهترین نتیجه ممکن نیاز به تجربه بسیار زیادی است.
• سطحی که قرار است رنگ بر روی آن اعمال شود باید کاملا تمیز باشد.
• محیط استفاده از رنگ مایع باید تهویه مناسبی داشته باشد.
• مدت ذخیره و نگهداری این رنگ پایین است.
• رنگ مایع به شدت قابل اشتعال است.

 کاربردهای رنگ صنعتی

کاربرد رنگ‌های صنعتی بسیار گسترده و زیاد است. این محصولات را می‌توان برای پوشش سطوحی مانند آسفالت، سرامیک، بتن، پارچه و الیاف، فایبرگلاس، شیشه، فلز، کاغذ و مقوا، پلاستیک و چوب استفاده کرد. ویژگی‌های منحصربه‌فرد این رنگ باعث می‌شود که بتوان از آن در صنایع زیادی بهره برد. در ادامه لیستی از این صنایع را مشاهده می‌نمایید.

• خودروسازی
• کشتی سازی
• هواپیما سازی
• قطعات الکترونیکی
• وسایل خانه و آشپزخانه

عناصر تشکیل دهنده رنگ های صنعتی

در صفر تا صد آشنایی با رنگ‌های صنعتی باید اشاره کنیم که انواع رنگ‌ها دارای عناصر سازنده‌ی هستند که ماهیت هر کدام از آن‌ها را نشان می‌دهد. اجزای سازنده رنگ‌های صنعتی را در ادامه مشاهده می‌نمایید.

• رنگدانه ها
• ماده های اتصال دهنده
• حلال ها
• مواد افزودنی

رنگ‌دانه ها

رنگ‌‌دانه‌ها مواد جامد پودری هستند که ذرات بسیار ریزی دارند. وظیفه این رنگ‌دانه‌ها ایجاد رنگ است. رنگ‌دانه‌ها را در عملیاتی سریع به چسب به کاررفته در رنگ‌ها اضافه می‌کنند. این اتفاق به این دلیل است که بهترین عملکرد از رنگ‌دانه‌ها به نمایش دربیاید. در ادامه انواع رنگ‌دانه‌ها را بررسی می‌نماییم.

رنگ‌دانه‌های پوششی

بیشترین استفاده بین سایر نمونه‌های رنگ‌دانه‌های موجود متعلق به رنگ‌دانه‌های پوششی است. این رنگ‌دانه‌ها از طریق اثر ترکیبی با چسب، ضریب شکست، گرانولومتری و انعکاس نوری را کاهش می‌دهند و نمایی کدر به رنگ می‌بخشند.

رنگ‌دانه‌های ضدخوردگی

 در لایه‌های اولیه و بر روی سطوح فولادی از این نوع رنگ‌دانه‌ها استفاده می‌شود تا از خوردگی سطح جلوگیری کند.

رنگ‌دانه‌های پراکنده

این گروه از رنگ‌دانه‌ها اغلب هیچ نوعی از کدر بودن را به وجود نمی‌آورند. به علت ضریب شکست کمی که رنگ‌ها دارند اثر گذاری این رنگ‌دانه‌ها بر روی آن‌ها به سختی اتفاق می‌افتد. از این رنگ‌دانه ها اغلب در آغازگرها جهت ساخت فیلم‌های مات و یا ساتن که نقش پرکننده در پوشش‌های رنگ را دارند استفاده می‌شود.

رنگ‌دانه‌های ویژه

این گروه از رنگ‌دانه‌ها را در دسته‌بندی های قبل نمی‌توان قرار داد. این رنگ‌دانه‌ها عبارتند از : رنگ‌دانه‌های فلزی، رنگ‌دانه‌های مروارید، رنگ‌دانه‌های توده‌ای و رنگ‌دانه‌های سمی.

ماده همبند و اتصال دهنده

این مواد از اجزای اصلی رنگ هستند که به محصول امکان ایجاد یک فیلم چسبنده پس از خشک شدن رنگ را می‌دهند. این مواد در ویژگی‌های شیمیایی و مکانیکی محصول اثر گذار هستند. نمونه‌هایی از اتصال دهنده‌ها عبارتند از: رزین‌های آلکیدی، رزین‌های آکریلیک، رزین‌های وینیل و رزین‌های پلی‌استر.

حلال ها

اصلی‌ترین دلیل استفاده از حلال‌ها اصلاح قوام رنگ است. انواع رنگ صنعتی پیش از افزودن حلال و مواد افزودنی و صرفا بر اساس رنگ‌دانه و چسب، ویسکوزیته و غلظت بالایی دارند. یکی دیگر از وظایف حلال ایجاد امکان ساخت رنگ و حفظ ثبات آن است. اغلب از چند نوع حلال به جهت استفاده‌های مختلفی مانند تنظیم قدرت حل شدن و سهولت کاربرد بهره‌گیری می‌شود. برای مثال برخی از حلال‌ها عبارتند از:  هیدروکربن‌های آلفاتیک، الکل، کلرید و کتون.

مواد افزودنی

این مواد شیمیایی جهت ایجاد ویژگی‌هایی مانند بهبود کیفیت محصول، تولید جلوه‌های ویژه و تسریع سخت شدن در اندازه‌های بسیار کمی به داخل رنگ اضافه می‌شود. نمونه‌هایی از این محصولات عبارتند از: مواد مرطوب‌کننده، ضخیم‌کننده، کدر‌کننده و خشک‌کننده.

ویژگی های رنگ‌های صنعتی

در این بخش مهم‌ترین ویژگی‌های رنگ‌های مایع به عنوان پرکاربردترین رنگ‌های صنعتی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

ویژگی های رنگ مایع صنعتی

در این قسمت منظور از رنگ‌های مایع رنگ‌هایی است که هنوز اعمال نشده‌اند. در ادامه ویژگی‌های قابل اندازه‌گیری این رنگ‌ها را بررسی می‌کنیم.

• ثبات: منظور از ثبات یک‌نواخت و بدون‌توده بودن رنگ است. این فاکتور بر روی محصول نهایی تاثیر زیادی دارد.
• ویسکوزیته:  غلظت یا ویسکوزیته بر پایداری و کاربرد رنگ تاثیرگذار است.
• چگالی رنگ:  نسبت وزن به حجم محصول چگالی محصول است. به همان اندازه که چگالی محصول بالاتر باشد بازدهی کمتری خواهد داشت.
• ظرفیت سنگ زنی: نمایان‌گر پراکندگی مقبول رنگ‌دانه‌ها و مواد چسبی است.
• محتویات جامد: مجموع درصد رنگ‌دانه‌ها و مواد چسبی است.
• عمر محصول:  مدت زمان ماندگاری رنگ پس از ترکیب است.
• خشک شدن:  مدت‌زمان خشک شدن و دستورالعمل‌های مربوط به آن را تعیین می‌کند.

ویژگی های رنگ خشک صنعتی

• پس از خشک شدن رنگ مایع روی سطح مورد نظر ویژگی‌ها جدیدی برای آن در نظر گرفته می‌شود. در ادامه این ویژگی‌ها را مشاهده می‌نمایید.
• ضخامت رنگ: ضخامت هر رنگ به ترکیب رنگ و نحوه اعمال آن بستگی دارد. ضخامت مناسب برای هر رنگ در اطلاعات مربوط به آن رنگ درج شده است.
• ظاهر: رنگ پس از خشک شدن باید صاف، یکنواخت و بدون نقص باشد.
• خراش پذیری: خراش پذیری مربوط به سختی رنگ است. با کاستن از مواد افزودنی می‌توان این ویژگی را بهبود داد.
• براقیت: ظاهر هر رنگ نمای متفاوتی مانند مات، نیمه‌مات، براق و ساتن دارد. این ویژگی به سطح پراکندگی رنگ‌دانه‌ها، روش اعمال رنگ وخشک کردن آن بستگی دارد.
• چسبندگی: یکی از ویژگی‌های مهم رنگ چسبندگی آن است.  چسبندگی به معنی مقاومت رنگ در برابر جداشدن از سطح زیرین است.
• مقاومت در برابر آب و هوا: این مورد را در یک آب‌وهوای مصنوعی مورد آزمایش قرار می‌دهند تا مقاومت رنگ در برابر رطوبت، اشعه ماوراء‌بنفش و دماهای مختلف هوایی مورد آزمایش قرار بگیرد.
• قدرت پوشش دهی: این ویژگی را با ضخامت رنگ اندازه‌گیری می‌کنند. قدرت پوشش‌دهی رنگ عبارت است از ظرفیت پوشش رنگ نسبت به شفافیت سطح زیرین رنگ.
• مقاومت در برابر عوامل فیزیکی: این فاکتور را با آزمایشات مختلف مورد سنجش قرار می‌دهند.
• سختی: برای سنجش سختی رنگ از آزمایشات و ابزاری خاص استفاده می‌شود.
• مقاومت در برابر درجه حرارت بالا: رنگ‌هایی که در این دما استفاده می‌شوند باید دارای ویژگی‌های خاصی باشند.

انواع رنگ های صنعتی

هنگام مطالعه صفر تا صد آشنایی با رنگ‌های صنعتی باید دانست که دسته‌بندی این محصولات بر اساس عوامل مختلفی اتفاق می‌افتد. در ادامه دسته‌بندی انواع رنگ‌های صنعتی بر اساس کاربرد و زمان استفاده از هر کدام را مشاهده می‌نمایید.

طبقه بندی رنگ ها بر اساس کاربرد

رنگ های اپوکسی: این گروه از رنگ‌ها مقاومت بسیار زیادی در برابر عوامل خارجی و شیمیایی دارند. به علت ماندگاری طولانی مدت و درخشندگی مناسب این گروه از رنگ‌ها از آن‌ها به عنوان کفپوش در بیمارستان و آزمایشگاه‌ها، کارخانه‌ها، پارکینگ ها و مواردی از این دست استفاده می شود.

رنگ ترافیکی: رنگ‌های ترافیکی دارایمقاومت سایشی بالا، مقاومت در برابر اشعه های خورشید و عدم تغییر رنگ در طول زمان هستند. این محصولات همانطور که از نامشان پیداست گزینه‌ی بسیار مناسبی برای خط کشی خیابان ها و ترسیم علائم ترافیکی در بزرگراه ها و پارکینگ ها هستند.

رنگ پلی اورتان: این گروه از رنگ‌ها از سرعت بالای خشک شدن، چسبندگی زیاد، ضربه پذیری بالا و مقاومت در برابر عوامل شیمیایی، فشار و رطوبت بهره‌مند هستند. از رنگ پلی‌اورتان در صنایع مختلفی مانند کشاورزی، نفت، هواپیماسازی، هوافضا و خودروسازی استفاده می‌شود.

رنگ نسوز و مقاوم به حرارت: رنگ‌های نسوز یا همان رنگ‌های مقاوم به حریق مقاومت زیادی در برابر حرارت دارند. به همین دلیل از این رنگ‌ها در کوره های صنعتی، شومینه ها و همچنین لوازم آشپزخانه مانند اجاق گاز و کتری استفاده می‌شود.

طبقه‌بندی رنگ‌ها براساس زمان استفاده

آغازگرها: اولین لایه از رنگ که در تماس مستقیم با سطح است را رنگ آغازگر می‌نامند.در این گروه از رنگ‌ها چسب کمتر و رنگ‌دانه بیشتری وجود دارد. وظیفه اصلی این لایه ایجاد یک پایه مناسب برای لایه‌های بعدی است. رنگ‌های آغازگر همراه با مواد ضد زنگ از سطوح فلزی در برابر زنگ زدگی محافظت می‌کنند.

لایه‌های رنگ متوسط: این گروه از رنگ‌ها را بر روی لایه اولیه یا بر روی پرایمر رنگ اعمال می‌کنند. علت اسنفاده از این رنگ‌ها افزایش ضخامت رنگ و جلوگیری از نیاز به چند لایه‌ی پایانی است. در نتیجه استفاده از این رنگ ها هزینه‌ها به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد.

لایه پایانی رنگ: آخرین لایه رنگ بر روی دو لایه قبلی اجرا می شود.میزان رنگ‌دانه و چسب موجود در این دسته از رنگ‌ها بسیار زیاد است. استحکام این محصول بالا بوده و در ساختار‌های مات و براق در بازار موجود است.

لاک‌ها: لاک پوششی ساخته شده از چسب و حلال است. از این محصول برای افزایش مقاومت رنگ و زیباسازی ظاهر آن استفاده می‌شود.